Almanach Absolwentów Sienkiewicza

NOWIŃSKI Józef (1873-1936), dyrektor banku, działacz społeczny i patriotyczny.
Niwiński ukończył w Warszawie szkołę realnš Jana Pankiewicza (przy ul. Złotej), następnie Szkołę Handlowš Leopolda Kronenberga. Od 1895 pracował w oddziale łódzkim Banku Handlowego w Warszawie. W 1897 został przeniesiony do Częstochowy, gdzie w tym roku został utworzony oddział Banku Handlowego. Od 1904 zajmował stanowisko prokurenta, a w 1908 został awansowany na wicedyrektora banku. W listopadzie 1910, po przeniesieniu dyrektora oddziału częstochowskiego Gustawa Wolskiego do Kijowa, Nowiński przejšł jego obowišzki. Jeszcze przed 1914 nabył dla banku plac i rozpoczšł rozbudowę gmachu. Nowiński był od 1906 członkiem Zwišzku Demokratycznego (póniej Polska Partia Postępowa). Wspierał szereg działań patriotycznych w miecie, m.in. zaangażował się w walkę o polskoć szkoły; od czasu strajku szkolnego w marcu 1905 wraz z częciš inteligencji częstochowskiej był współorganizatorem tajnych kompletów owiatowych dla młodzieży, która bojkotowała gimnazjum rosyjskie. Niektóre konspiracyjne komplety odbywały się w jego mieszkaniu (przy ul. Teatralnej 13 /Kociuszki/). Od czerwca 1906 Nowiński brał udział w pracach komitetu, którego zasługš było utworzenie w miecie polskiego gimnazjum. Do 1914 wielokrotnie współorganizował imprezy (m.in. bale), z których dochód przeznaczony był na rzecz niezamożnych uczniów tegoż gimnazjum. Nowiński był współzałożycielem, a także członkiem zarzšdu i komisji wielu stowarzyszeń o różnorodnym charakterze: finansowych, przemysłowych, dobroczynnych i innych. I tak w 1907 brał udział w utworzeniu w Częstochowie Klubu Polskiego, a w roku następnym miejscowych oddziałów Towarzystwa Przemysłu i Handlu oraz Stowarzyszenia Kupców Polskich. W 1903-14 był członkiem komisji rewizyjnej Towarzystwa Dobroczynnoci dla Żydów, a także Rady Opiekuńczej Szkoły Rzemiosł przy Talmud-Tora w Częstochowie. W 1913-23 należał do zarzšdu Straży Ogniowej Ochotniczej w Częstochowie. Od wrzenia 1914 Nowiński, pomimo iż nie należał do Rady Miejskiej (RM), brał udział w jej pracach; był członkiem komisji, które rozpatrywały projekty: w 1914 przymusowego opodatkowaniu zamożnej ludnoci miasta na rzecz Komitetu Dorana Pomoc i w 1915 opracowujšcej zasady, na jakich mały i duży przemysł miał wzišć udział w pomocy dla osób potrzebujšcych w Częstochowie. Jako członek komisji finansowej reprezentował RM w rozmowach z władzami niemieckimi w sprawach finansowych i aprowizacyjnych miasta. W 1914-18 Nowiński z prowadzonym przez siebie bankiem wielokrotnie znacznymi sumami wspomagał Komitet Dorana Pomoc, który prowadził w miecie kuchnie dla najbiedniejszych. Pomagał również Schronisku dla Paralityków im. w. Antoniego (przy ul. Wieluńskiej) oraz Towarzystwu Opieki Szkolnej. W 1915 był współorganizatorem gimnazjum (póniejsze I Państwowe Gimnazjum im. H. Sienkiewicza), a od 1916 wchodził w skład Rady Opiekuńczej tej szkoły. W okresie póniejszym kierował Radš Opiekuńczš Szkoły Przemysłowo-Handlowej Zgromadzenia Sióstr Zmartwychwstania Pańskiego, a także Liceum Handlowego, w którego utworzeniu brał udział. Z jego inicjatywy w oddziale częstochowskiego Banku Handlowego od listopada 1918 gromadzone były fundusze na Skarb Narodowy, a od stycznia następnego roku na obronę Lwowa. Nowiński kilkakrotnie zasilał wpłatami Fundusz Ofiar na Żołnierza Polskiego. Należał również do komitetu budowy pomnika powięconego częstochowskim poległym w latach 1914-18, odsłoniętego w końcu 1919 na cmentarzu Kule. W 1923-25 Nowiński kierował oddziałem częstochowskiej Ligi Obrony Powietrznej Państwa. Od 1927 był członkiem Towarzystwa Przeciwgruliczego oraz komitetu organizujšcego Tygodnie Przeciwgrulicze. Od końca lat 20. ze względów zdrowotnych znacznie ograniczył swojš działalnoć na polu społecznym. Działał jednak nadal jako czlonek komisji rewizyjnych kilku stowarzyszeń. W 1932 został członkiem Polskiego Towarzystwa Przyjaciół Astronomii, a w 1935 pracował w sekcji finansowej Obywatelskiego Komitetu Budowy Pomnika Marszałka J. Piłsudskiego. Zmarł 13 III 1936 w Częstochowie, został pochowany w kw. 38, rzšd III, grób 1.
Nowiński był żonaty, miał dwie córki i dwóch synów; jednym z nich była Aleksander.

[Komentarze (0)]