Almanach Absolwentów Sienkiewicza

Mianem kultury obejmujemy to wszystko, co nie jest wytworem natury, lecz człowieka. Człowiek zaś tworzy dla polepszania swego bytu i dla zaspokajania potrzeb wyższych, potrzeb duszy. Sztukę zaliczamy do tej drugiej kategorii. Sztuka nie żywi, nie odziewa człowieka, nie przyczynia się do polepszania człowieczego bytu Materialnego- lecz zarazem bez niej obejść się nie możemy. Dlaczego? Bo „sztuka nie jest zbytkiem, jest chlebem powszednim duszy. Dusza potrzebuje przejawiać się i doznawać wrażeń” – mówi Witkiewicz. Dlaczego jednak sztuka jest w tym pokarmem duszy? Dlaczego w sztuce przejawia się dusza ludzka? Na te pytania odpowiada Kremer. Wychodzi on z założenia, że człowiek jest istotą nieśmiertelną i nieskończoną zaś objawia się instynktową tęsknotą, by wszędzie znaleźć jjej wizerunek i obraz. Bo co bywa w nas, w naszym duchu, to winno się znaleźć na zewnątrz ducha naszego, musi znaleźć potwierdzenie gdyż inaczej nie byłoby prawdą. „Duch człowieka ciśniony tym niedostatkiem, pragnie szczupłe koło istoty swej rozszerzyć, by nieskończoność zobaczyć i znaleźć siebie samego w rzeczywistości. Dlatego przerzuca się w wyższą sferę swej istoty, a nie mogą jej znaleźć, sam sobie jej obraz tworzy”. Tworzy, używając do tego tej osnowy, która mu jest najbliższą i najłatwiejszą dla niego, a mianowicie świata zmysłowego, czyli dostępnego dla zmysłów. A więc np. natura użycza człowiekowi na osnowę marmury, tony, słowa, a on wlewa w to swoją duszę i staje się twórcą sztuki i wiadome staje się dla niego to, o czym pierwej marzył, co grało na dnie jego duszy, co miał w swoich widzeniach. Teraz już wiemy, dlaczego w sztuce przejawia się dusza człowieka. Więc rozumiemy także jakie było by życie ludzkie, gdyby sztuka nie istniała . Człowiek nie mógłby nigdy zaspokoić tej tęsknoty, która wiecznie łka w głębi jego duszy, tęsknoty za przejawieniem się. Ale Witkiewicz powiedział, że dusza potrzebuje także doznawać wrażeń. A czyż sztuka nie daje największych wrażeń? Ona jedna „chwyta wszystkie struny jesielstwa i budzi całą istotę człowieczą pełnym akordem”- mówi Kremer. Ona godzi świat ziemski ze światem niebiańskim, więc godzi także wszystkie inne sprzeczności w naszej duszy – i stąd wypływa to wielkie ukojenie, którego człowiek dzięki sztuce doznaje. Zestawmy zatem rezultaty: Znaczenie sztuki jest przepotężnego ona jest pokarmem duszy i pozwala tej duszy przejawiać się, tej duszy człowieczej która przecież góruje nad wszystkim, bo jest nieśmiertelna i nieskończona.

Halinowski, G. P. H. S.

Artykuł ten ukazał sie w Świecie Szkolnym w marcu 1938 roku.

[Komentarze (0)]