Almanach Absolwentów Sienkiewicza

Czy wychodzi obecnie w Częstochowie jakieś pismo redagowane przez młodzież szkół srednich ? Chyba nie - pomijając ścienne gazetki i okazjonalne jednodniówki. W latach 1956 - 1958 , dzięki liberalizacji związanej z polskim Październikiem, ukazało sie kilkanaście numerów " Naszego Świata ", czasopisma mlodzieży Liceum im. R. Traugutta . Wkrótce jednak miesięcznik został zlikwidowany.
Niedawno w antykwariacie przy ulicy Kopernika wpadło mi w ręce młodzieżowe pismo, bo wychadzące w okresie przedwojennym. Był to " Świat Szkolny ". Ktos tam ze starszych ludzi przyniósł jego kilkanaście zdekompletowanych numerów. Właściciel antykwariatu pan Zbigniew Biernacki, miłośnik starych częstochowskich druków, od razu je zakupił. Ja sam spędziłem nad nimi kilka godzin, zagłębiając się w odległej przeszłości, która przypomniała mi moje lata sztubackie...
" Świat Szkolny "zaistniał w 1927 roku jako miesięcznik wydawany przez ówczesne samorządy uczniowskie szkół średnich szkół w Częstochowie, głównie przez gimnazja im. R. Traugutta, im. H. Sienkiewicza i Szkołę Handlową. Był więc organem międzyszkolnym, pisali w nim uczniowie i uczennice szkól średnich z terenu miasta.
Zespół redakcyjny składał się z uczniów, aczkolwiek nad całością jego pracy czuwali nauczyciele, głównie humaniści. W początkowym okresie patronowała pisemku polonistka, dr Halina Płodowska.
O czym młodzież gimnazjalna pisała i co drukowała ? Artykuły o treści litereackiej, historycznej , naukowej, społecznej. Podawano wiadomości z życia szkół i młodzieży. Przykładowo w roku szkolnym 1927 / 28 opublikowano rozprawki o Asnyku, Lenartowiczu, Orkanie, Rodziewiczównie, Reymoncie, Daniłowskim, Grottgerze, Ibsenie; także o historii powstania styczniowego, Konstytucji 3 Maja, harcerstwie. Recenzowano także książki.
Chłopcy i dziewczęta ze starszych klas zamieszczali w piśmie własne tłumaczenia nowel niemieckich i francuskich. Przekładano na polski Buergera, Liliencrona, Merimee'a, Daudeta. Młodziez drukowała własne poezje, opowiadania, próbowała swoich sił w przeprowadzaniu wywiadów.Np. takie interview miało miejsce z generałem Mariuszem Zaraskim. Kolumny " Świata Szkolnego "zawierały uczone elaboraty z biologii, fizyki, psychologii, grafologii. I tak Jan Szwejda (w numerze 3 z 1927 roku) uczeń ostatniej klasy Gimnazjum Traugutta opublikował ciekawy artykuł " O kształceniu woli ", idący jakby naprzeciw oczekiwaniom pedagogów. Zacytujmy fragmencik :
" Rozmyślania nie wystarczą w kształceniu woli. Chcąc ją zahartować należy zaczynać od czynów najmniejszych, najłatwiej wykonalnych. Najtrudniej przychodzi dokonanie czynu pierwszego, ale, gdy go wykonamy, powtórzenie go już mniej będzie kosztować wysiłku i wytrwałości. "
Nakład " Świata Szkolnego " był początkowo niewielki, liczył 400 egzemplarzy, po roku osiągnął 800. Format w latach trzydziestych tez został powiększony. Pismo ukazywało się na dobrym papierze, zawierało liczne ilustracje. Zwiekszyła sie też z czasem objętość: z 16 do dwudziestu kilku stron. Cena jednego egzemplarza wynosiła 35 groszy.
Do 1934 roku "Świat Szkolny" vył drukowany w oficynie F.D. Wilkoszewskiego, potem w drukarni B. Święcickiego, a pod koniec istnienia w " Udziałowej ".
W ostatnich zresztą latach przed wybuchem wojny 1939 r. profil pisma nieco sie zmienił. Obok tematyki szkolarskiej młodzież zaczęła pisać częściej na tematy morskie, lotnicze i obronności granic Polski. Wprowadzono dział bibliograficzny i rozrywkowy. Pokazywano (tez w rysunkach) sylwetki belfrów, czasem w satyrycznym , choc sympatycznym ujęciu. Coraz więcej ukazywało się artykułów politycznych i ideologicznych. Młodzieżowa redakcja głosiła tzw. nacjonalizm państwowy, solidaryzm klasowy ( w obliczu groźby nadciągającej z zachodu , a także wschodu ) oraz odrodzenie religikne. Młodego człowieka powinny cechować - jak pisano - " materializm czynu a jednocześnie romantyzm ducha, aby oba te pierwiastki utworzyłey jeden ideowy twór. " Postulowano walkę z nędzą najbiedniejszych warstw społecznych i ... asymilację mniejszości narodowych.
Wrzesień 1939 roku przerwał wieloletnia edycję " Świata Szkolnego ", pisma o wyjatkowo wysokim poziomie, które bardzo dobrze świadczy o zainteresowaniach intelektualnych przedwojennych gimnazjalistów Częstochowy. Oczywiście miesięcznik skupiał wokół siebie tylko młodzież wybraną, jej elitę umysłową.
Na zakończenie, a kronikarskiego obowiązku, warto zaznaczyć, iż " Świat Szkolny " nie był pierwszym pismem szkolno - młodzieżowym wydawanym w Częstochowie w odrodzonej Polsce. Już w 1921 roku uczniowie Kółka Polonistów Gimnazjum im. R. Traugutta zaczęli wydawać " Sztubaka ". Był to dwutygodnik , który po wdóch latach przestał sie ukazywać. Pisemko było jednak czysto uczniowskie i nie miało ambicji " Świata Szkolnego ".

[Komentarze (1)]