 |
 |
 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Apolonka 13 sierpnień 1940 rok. Autor: Cieślak Aleksander ( opracowanie )Data dodania: 25.06.2005 09:14:44 
W tym materiale zostały wykorzystane fragmenty publikacji Jana Pietrzykowskiego „ Akcja AB w Częstochowie „ ( wydawnictwo „Śląsk „ Katowice 1971 ) , jak również zapiski z kroniki szkolnej IV LO im. H. Sienkiewicza w Częstochowie autorstwa prof. Marii Mroczek Z wydarzeniami w Apolonce w sierpniu 1940 roku związane jest nazwisko Wacława Balta, który był absolwentem Gimnazjum i Licem im. H. Sienkiewicza w Częstochowie. Zgodnie z założeniami akcji AB skierowanej przeciwko inteligencji młodzieży polskiej Niemcy rozpoczęli na terenie Częstochowy liczne aresztowania. „ Grossaktion” czyli wielka akcja rozpoczęła się w nocy z 29 na 30 marca 1940 roku. Kierował nią osobiście szef placówki Gestapo Adolf Feucht. Bezpośrednio przed rozpoczęciem akcji wyznaczone zostały ekipy policyjne, czyli tak zwane komanda, mające dokonać aresztowań wg listy, która została już uprzednio przygotowana. Te komanda składały się z funkcjonariuszy Gestapo, którym dla ochrony przydzielono policjantów z Schutzpolizei ( Schupo ). Więźniowie ujęci w „ wielkiej akcji „ byli członkami organizacji podziemnych ( Związku Walki Zbrojnej, Organizacji Wojskowej ) – po aresztowaniu przewieziono ich czasowo do lokalu dawnego Stowarzyszenia Właścicieli Nieruchomości. Najliczniejsza grupę stanowili uczniowie, maturzyści i studenci. Tragiczny „ polski los” sprawił, że oprócz uczniów znaleźli się ich wychowawcy. Wacław Balt był absolwentem Gimnazjum Państwowego im. H. Sienkiewicza , Marian Flak, Zdzisław Łuczkiewicz i Zdzisław Biernacki reprezentowali Gimnazjum im. R. Traugutta w Częstochowie. Wszyscy zostali aresztowani, a następnie przesłuchiwani w siedzibie Gestapo, w domu na ul. Kilińskiego nr 10 , przemianowanej na Theaterstrasse. Już wówczas w tym początkowym okresie okupacji – ten dom był okryty ponurą sławą. Nie wszystkich więźniów likwidowano od razu. W czasie, kiedy Hans Frank składał swoje „ urzędowe „ oświadczenie o zakończeniu akcji AB, w więzieniu w Częstochowie pozostawali jeszcze liczni więźniowie, zakwalifikowani do „ zlikwidowania „ w ramach akcji AB. Należeli do nich między innymi więźniowie ujęci w tak zwanej „ wielkiej akcji” z dnia 30 marca 1940 r., a wśród nich uczniowie i nauczyciele szkół średnich. Oni też przede wszystkim mieli paść ofiarą , następnej egzekucji, która wyznaczono na dzień 13 sierpnia 1940 roku. Łącznik 7 batalionu Schupo doręczył naczelnikowi więzienia Lenzenowi pismo komendanta tego batalionu, zapowiadające dokonanie egzekucji. Pismo to , podpisane w zastępstwie Batalionkommandaeura Hertleina przez adiutanta batalionu Oberleutnanta Schnaidera, zawierało imienny spis skazańców. Schneider zapowiadał, że egzekucja odbędzie się w dniu 13 sierpnia 1940 r. we wczesnych godzinach porannych. Żądał on przygotowania więzów i opasek na oczy dla skazańców. Więźniowie z tej grupy również nie wiedzieli, że zostali skazani na śmierć. Nie ogłoszono im żadnego „ wyroku „, ale przeczuwali, że zostaną straceni. Przygotowania do egekucji ropoczęły się w więzieniu w dniu 13 sierpnia 1940 r. około godz. 3.00 rano. Pedantyczni , jak zwykle Niemcy, działali zgodnie z ustalonym z góry „ harmonogramem czynności „ : godzina 3.30 – Binden ( wiązanie ), godzina 3.45 – Verlesung ( wyczytywanie ), godzina 4.00 – Abtransport ( odjazd ). Egzekucja odbyła się w tym samym lesie niedaleko Apolonki, gdzie rozstrzelane zostały wcześniej w dniach 3 i 4 lipca dwie grupy skazańców z akcji AB. A oto lista z tej egzekucji : 1. Leon Rzykiecki ur. 2 .08. 1902 r. ; dyrektor szkoły handlowej 2. Mieczysław Izard, ur. 05.01.1911 r. , nauczyciel muzyki 3. Adam Bajor, ur. 01.01.1921 r. ; uczeń szkoły handlowej 4. Stefan Budzikur, ur. 28.05.1921 ; uczeń szkoły handlowej 5. Marian Muszyński, ur. 13.08.1920 , uczeń 6. Stanisław Muszyński, ur. 17.10.1921 r. ; uczeń 7. Edward Bera, ur. 18.05.1920 r. ; uczeń 8. Józef Sztokdrejer, ur. 31.05.1919 r. uczeń 9. Zdzisław Biernacki, ur. 15.09.1920 r. , uczeń 10. Wacław Balt, ur. 06.03.1915 uczeń ( Państwowego Gimnazjum im. H. Sienkiewicza ) 11. Ryszard Schmidt, ur. 03.04.1903 r. ; urzędnik 12. Zdzisław Łuczkiewicz, ur. 07.10.1916 r. ; maturzysta ( Gimnazjum im. R. Traugutta ) 13. Marian Niemeczek, ur. 01.04.1917 r. ; urzędnik 14. Jan Gibek, ur. 11.11.1922 r. ; robotnik 15. Władysław Nićka , ur. 29.10.1912 r. rolnik Oprócz nazwisk podanych wyżej w grobie pod Apolonką odnaleziono zwłoki trzech osób, z których jedną był pan Gibek z Radomska, a dwie pozostałe niezidentyfikowane. O tym smutnym epizodzie II Wojny Światowej pisze „ Głos Narodu „ z 7/8 lipca 1946 r. : ...Ciała 15 – tu zamordowanych Polaków wydobyte z jednego z tych grobów przyjęła na wieczny spoczynek ziemia częstochowska cmentarza na Kulach. Historia ich gehenny więziennej i śmierci nie odbiega daleko od klasycznych metod hitlerowskich., zmierzających do wyniszczenia narodu polskiego. Dnia 30 marca 1940 r. zostali aresztowani, po 6 – ciu miesiącach wypełnionych torturą sławnych gestapowskich „ badań „, spędzanych wq więzieniu częstochowskim, skazani naśmierć, 13 – sierpnia 1940 roku, zawiezieni do Apolonki, rozstrzelani, wrzuceni do masowych grobów, zakopani na wieczna niepamięć. Krwawe dzieło, aczkolwiek zręcznie przez morderców zamaskowane nie uszło jednak uwagi miejscowej ludności wiejśkiej, która nie zwracając uwagi na niebezpieczeństwo takich manifest6acji, postawiła krzyże na mogiłach leśnych, ogrodziła je i przez długie lata okupacji stroiła w zieleń i kwiaty. Zwłoki pochowane w warstwie piasku zachowały się bardzo dobrze. Systkich pomordowanych rodziny rozpoznały z łatwością. Zamordowani zostali strzałem w tył głowy. Ręce mieli wykręcone do tyłu i skrępowane. W Janowie przez który przejechał kondukt żałobny, na rynku księża poświęcili trumny, licznie zebraną ludność w skupieniu i uwadze asystowała uroczystości, pięknie przemawiał wiceprezydent Częstochowy, Ob. Federak. Wzruszył wszystkich słuchaczy do łez, niewiadomego nazwiska podoficer Wojska Polskiego, który po prostu wystąpił z tłumu i przemówił nad trumnami krótko, po żołniersku, od serca. Częstochowa manifestacyjnie odprowadziła na cmentarz 15 ofiar niemieckiego faszyzmu. W pogrzebie wzięło udział duchowieństwo z ks. Dziekanem Mondrym na czele. W orszaku pogrzebowym postępowały delegacje parti politycznych PPR, PPS, SD. Niesiono wieńce. Na lawecie armatniej Wojsko Polskie wiozło trumnę ze zwłokami por. Leona Rzykieckiego, OM TUR odprowadzała wspólnie z RKS Skra ciała swoich trzech członków, Harcerstwo, Straz Ogniowa, rodziny i znajomi pomordowanych tworzyli długi na 3 km kondukt żałobny. Modły nad otwartą mogiłą odprawiał ks. Dziekan Mondry. Imieniem Rządu przemawiał starosta powiatowy Ob. Kaźmierczak, imieniem Polskiego Związku Byłych Więźniw mec. Chołdyk – obaj mówcy byli towarzyszami więziennymi pomordowanych. Imieniem wszystkich partii politycznych przemawiał Ob. Dudek. Pluton honorowy WP oddał ostatnia salwę, po czym zazcęto kolejno spuszczać trumny do bratniej mogiły. Ziemia polska przyjęła ciała synów na wieczny spoczynek.... Relacja brata Wacława Balta W marcu 1940 roku w porannych godzinach gestapo aresztowało go ( porucznika artylerii pomiarowej ) za udział w organizacji Związku Walki Zbrojnej. W chwili aresztowania miał 25 lat. Oprócz niego aresztowani byli koledzy z organizacji oraz profesor Rzywiecki - dyrektor szkoły handlowej. Przewieziono ich do więzienia na Zawodziu. W czasie sześciomiesięcznego śledztwa bito ich i znęcano się nad nimi. W końcu na trzy dni przed rozstrzelaniem odczytano im wyroki śmierci przez rozstrzelanie. 13 sierpnia 1940 r. w rannych godzinach wywieziono ich do Apolonki koło Janowa. Przed egzekucją założono im opaski z polskiej flagi na oczy, następnie podrutowano im ręce drutem kolczastym . Od samochodu do wykopanego dołu prowadzono ich przez las trzysta metrów. W tym czasie więźniowie śpiewali hymn narodowy. Ustawiono ich poza dołem. Oddano serię z karabinu do więźniów. Niektóre ciała przestrzelone wpadały do dołu pociągając żywych kolegów powiązanych drutem. Następnie Niemcy wrzucili granaty do dołu, które pourywały głowy, ręce i inne części ciała. Następnie zasypywali piaskiem jeszcze żywych. Po zasypaniu ziemia jeszcze falowało co świadczyło, że zasypani są żywi ludzie. W tym czasie w lesie mieszkaniec Apolonki zbierał grzyby, nie zdążył uciec, gdyz les byl obstawiony przez niemców. Obserwował z gęstego drzewa za którym sie ukrył cały przebieg egezkucji. Po odjeździe niemców zaznaczył miejsce stracenia. Zawiadomił rodziny pomordowanych. Od wybuchu granatów w pobliżu tego miejsca można było znaleźć opaski z oczu , kości i resztki odzieży. Do organizacji należeli zdrajcy, wśrod nich byl Kazimierz Sudziak, który współpracował z Niemcami i zdemaskował całą organizację. Po aresztowaniubrata udało mi się uciec z Częstochowy. Po sześciu latach żona Rzywickiego i ja Marian Balt uzyskaliśmy zgodę prezydenta miasta na ekshumacje zwłok, które przywieżliśmy na cmentarz Kule w Częstochowie. W czasie identyfikacji zwłok rozpoznawano każdego wyjmując z kieszeni przedmioty i dokumenty. Zwłoki Wacława Balta wyjęto bez głowy na skutek wybuchu granatu. Identyfikacja odbyła się na podstawie dokumsntu. Brat miał wydany dokumentu. Wacław Balt miał przy sobie dokument obońcy Warszawy w stopniu porucznika artylerii wydany pzrez władze niemieckie po kapitalacji Warszawy. U innych osób, przy których nie znaleziono dokumentów rodzina rozpoznawała sylwetki i przedmioty wydobyte z kieszeni. We wspólnej mogile na cmentarzu Kule w Częstochowie spoczęło 13 żołnierzy wspólnej walki z okupantem. [Komentarze (1)] |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 |
Projekt i wykonanie: © 2005 Tomasz 'Skeli' Witaszczyk, all rights reserved. Modified by X-bot Hosting stron internetowych |
 |
