 |
 |
 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Mąkosza Edward Autor: biuletyn szkolny + Sętowski JuliuszData dodania: 23.06.2005 23:05:21 
Jedna z najpopularniejszych postaci naszego wieku był w Częstochowie Profesor Edward Mąkosza, wielki patriota, społecznik, kompozytor, muzyk, nauczyciel, miłośnik folkloru, krajoznawca. Należał do trzech historycznych osób Częstochowy, związanych z gimnazjum i liceum im. H. Sienkiewicza. w skład tej bardzo znanej, szanowanej i darzonej wielka sympatią społeczeństwa trójki wchodzili jeszcze ks. prałat Michał Ciesielski oraz dyrektor Wacław Płodowski. Edward Mąkosza urodził się w 1886 roku. Pracował początkowo w Wolborzu jako organista, a w 1912 r. przybył do Częstochowy, gdzie pozostał już do końca życia. Od samego początku pobytu w naszym mieście włączył się w żywy nurt społecznej działalności. Zakładał orkiestry, chóry i zbierał w okolicznych wsiach melodie ludowe. Właśnie to było jego pasją życiową - z melodii tych tworzył wiele kompozycji. Do najbardziej znanych utworów należą : " Kwiaty Polskie" , " Oczepiny na Kujawach" , " Obertas maryna" oraz różne tańce ludowe i marsze. W okresie międzywojennym i w pierwszych latach po drugiej wojnie światowej prowadził w naszej szkole dwustu osobowy chór mieszany, chór męski a także dwie orkiestry : symfoniczna i dętą. Niektóre instrumenty orkiestry dętej pochodziły jeszcze ze szkoły pod zaborem rosyjskim, znajdującej się w dzisiejszym gmachu. Pamiętam zjazd byłych wychowanków tej rosyjskiej szkoły, który odbył się w naszym gimnazjum chyba w 1928 r. wszyscy uczniowie, nauczyciele i przybyli na zjazd wychowankowie zupełnie w naturalny sposób traktowali zjazd jako święto naszej szkoły. Nikt wówczas nie pomyślał nawet, że przyjechali do nas nie nasi uczniowie, nie nasi starsi koledzy. Witaliśmy ich na małym dziedzińcu ( od strony Kurii Biskupiej )starym marszem Nr 38, granym przez orkiestrę naturalnie pod dyrekcją Prof. Mąkoszy. Wśród przybyłych było dwóch generałów : Orlicz - Dreszer i gen. Burghard - Buklacki. Grałem wtedy na waltorni. Po zakończeniu marsza podszedł do mnie gen. Orlicz - Dreszer i zapytał, czy pozwolę mu zagrać, bo właśnie on grał na mojej waltorni. a przecież ci panowie brali udział w strajku szkolnym w 1905 r. Wynika z tego , ze szkolna trąbka jest starsza od samej szkoły. Profesor Mąkosza organizował koncerty symfoniczne i chórów, a w czasie szkolnych przedstawień orkiestra dęta przegrywała w czasie antraktów. Bodajże w roku 1927 braliśmy udział w konkursie chórów w Kielcach, gdzie zajęliśmy pierwsze miejsce. Sądzę, że gdyby to było w dzisiejszych czasach, nasz chór występowałby za granicą, bo była to jedna z najlepszych orkiestr dętych w Polsce. Kochał młodzież i uczył ją miłości do pamiątek kultury polskiej, szczególnie kultury polskiej, szczególnie kultury ludowej. często organizował wycieczki piesze i rowerowe do starszych zamczysk Jury krakowsko - częstochowskiej. 25 października 1936 roku był jednym z współzałożycieli Towarzystwa Przyjaciół Miasta Częstochowy, które to towarzystwo działało do czasu wybuchu wojny. W czasie wojny brał udział w tajnym nauczaniu i chronił swych uczniów, przejmując ich w szeregi Straży Pożarnej, gdzie prowadził orkiestrę. W ostatnim dniu wojny ratował Klasztor Jasnogórski przed pożarem, który wzniecili uchodzący hitlerowcy. Kierował wówczas akcją ratowniczą. Pisał pamiętniki i wspomnienia często o charakterze turystyczno krajoznawczym. młodzież, a zwłaszcza Jego uczniowie kochali Go i pamięć o Nim nie zgaśnie. Edward Mąkosza- częstochowianin z wyboru, kompozytor, pedagog i propagator muzyki. Urodził się w Liskowie koło Kalisza 25 października 1886r., w rodzinie o wieloletnich tradycjach muzycznych. Jego przodkowie z linii męskiej byli organistami, a on sam mając 7 lat, potrafił grać na tym instrumencie. Tę umiejętność wykorzystał, zastępując czasem ojca w pracy organistowskiej. Naukę rozpoczął w kaliskim Gimnazjum, następnie ukończył Szkołę Muzyczną w Łodzi i Konserwatorium Muzyczne w Warszawie. Uczył się także muzyki sakralnej w Pradze u oo. Benedyktów. Do Częstochowy przybył w 1912 roku, otrzymał posadę organisty w kościele św. Zygmunta, następnie zaś był organistą w dzisiejszej archikatedrze św. Rodziny. Jednocześnie był nauczycielem w Gimnazjum p. Chrzanowskiej ( dzisiejsze LO im. Słowackiego), w Gimnazjum im. Traugutta i Gimnazjum im. Sienkiewicza. W Sienkiewiczu zorganizował 40- osobową orkiestrę symfoniczną i orkiestrę dętą. Przez 30 lat z górą był kapelmistrzem Orkiestry Strażackiej. Od 1912 roku aż do wybuchu II wojny światowej był kierownikiem Społecznego Towarzystwa Śpiewaczego „Lutnia”. Ponadto prowadził inne jeszcze chóry, jak chór spółdzielczy „Jedność” i chóry nauczycielskie, współpracował także z Ludwikiem Wawrzenowiczem. Był nauczycielem gry na instrumentach i udzielał lekcji śpiewu solowego. Profesor Mąkosza uważany jest za odkrywcę talentu Jana Kiepury, do jego pierwszych koncertów profesor mu akompaniował, udzielał wielu rad i wskazówek artystycznych. Artysta wdzięczny za pomoc, kilka razy śpiewał na Jasnej Górze przy akompaniamencie profesora. Tragiczne lata II wojny światowej nie powstrzymały zapału E. Mąkoszy. Prowadził działalność konspiracyjną, nadaj uczył i wychowywał młodzież. Jako komendant, a później podkomendant Ochotniczej Straży Pożarnej zdołał ukryć przed Niemcami instrumenty muzyczne. W nocy, z pomocą strażaków, zabrał instrumenty, zabezpieczył przed zniszczeniem i schował w pomieszczeniach należących do Straży. Wspólnie z Ludwikiem Wawrzynowiczem i jego synem Tadeuszem uczył muzyki i doprowadził swoich uczniów do końca, do zdobycia dyplomu. Razem byli współzałożycielami wspomnianego Instytutu Muzycznego. Oprócz pracy zawodowej, pracował społecznie. Aktywnie uczestniczył w staraniach o wybudowanie gmachu dla filharmonii, organizował liczne koncerty. Był pomysłodawcą i organizatorem Zespołu Pieśni i Tańca Ziemi Częstochowskiej. Zebrał, opracował i rozpisał na chór i orkiestrę około 1000 pieśni i przyśpiewek z regionu częstochowskiego. Profesor Mąkosza pracował również dla Jasnej Góry, prowadził tam żeński zespół śpiewaczy „Kółeczko”. Praca z zespołem trwała ponad 30 lat, profesor opracował specjalnie dla chóru ponad 150 pieśni. Edward Mąkosza był znaną i cenioną osobą w mieście, cieszył się szacunkiem swoich wychowanków. Wielokrotnie za swoją pracę był odznaczony licznymi nagrodami państwowymi, otrzymał m. in. Krzyż kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, został także laureatem nagrody Częstochowy. Zmarł w Częstochowie. został pochowany na cmentarzu Kule. Kilka lat temu jedna z niewielkich ulic w naszym mieście otrzymała jego imię. Mąkosza Edward (1886-1974), pedagog, kompozytor, muzyk, badacz kultury ludowej, działacz społeczny. Ur. 25 X 1886 w Liskowie k. Kalisza, był synem Stanisława i Marii z Koteckich. Mąkosza od 1904 mieszkał z rodzicami w Wolborzu k. Piotrkowa (Piotrków Trybunalski). Ukończył cztery klasy gimnazjum w Kaliszu, a w 1907 szkołę muzyczną w Łodzi. Edukację muzyczną pogłębiał w Warszawie i Pradze. W 1904-12 był założycielem, później dyrygentem orkiestry i chóru w Wolborzu. W tej miejscowości utworzył też amatorski zespół teatralny. Jako muzyk występował w orkiestrze symfonicznej w Piotrkowie. W 1912 przeniósł się do Częstochowy, gdzie pracował jako organista w kościele św. Zygmunta, pedagog, a także dyrygent. Od 1912 był nauczycielem muzyki i śpiewu w Gimnazjum Żeńskim Wacławy Golczewskiej-Chrzanowskiej (LO im. J. Słowackiego), później od 1915 w gimnazjum Tow. Opieki Szkolnej (gimnazjum im. H. Sienkiewicza), a także w innych szkołach na terenie miasta; w gimnazjum im. H. Sienkiewicza założył i prowadził orkiestrę szkolną . Mąkosza kierował orkiestrą Tow. Muzycznego "Lutnia", a także był (od 1913) kapelmistrzem Straży Ogniowej Ochotniczej (później Ochotniczej Straży Pożarnej/OSP). Prowadził też chóry: od 1915 szewców, a od 1922 chór spółdzielczy "Jedność" oraz chór i orkiestrę w Hucie Szkła "Paulina" w Wyczerpach k. Częstochowy. Mąkosza był organizatorem konkursów orkiestr i chórów, na terenie całego kraju wygłaszał odczyty dotyczące muzyki. Podczas okupacji niemieckiej w 1939-45 Mąkosza był komendantem OSP. W 1944 po wielu staraniach otrzymał zezwolenie na zorganizowanie w Częstochowie orkiestry symfonicznej. W styczniu 1945 przy wycofaniu się z miasta wojsk niemieckich Mąkosza w dużym stopniu przyczynił się do uratowania dorobku artystycznego i kulturalnego miasta przed grabieżą, m.in. dzięki niemu ocalono klasztor jasnogórski przed podpaleniem. Po wojnie kontynuował pracę zawodową i społeczną. W 1945 zorganizował miejską orkiestrę symfoniczną, którą kierował przez 2 lata. W tymże roku był współzałożycielem Państw. Szkoły Muzycznej; do 1971uczył w niej śpiewu. Prowadził też zajęcia w kilku innych szkołach średnich w Częstochowie. Wielką pasją Mąkoszy był folklor; od dziecka interesował się kulturą muzyczną wsi, zebrał ponad dwa tysiące melodii i pieśni ludowych z regionu częst. Był autorem publikacji Pięśń ludowa ziemi częstochowskiej ("Ziemia Częst.", t.IV,1961). QW 1953 założył Zespół Pieśni i Tańca Ziemi Częst. i został jego kierownikiem. Jako kompozytor pozostawił po sobie wiele utworów inspirowanych muzyką ludową. Mąkosza należał do Tow. Popierania Kultury Regionalnej (później Częst. Tow. Naukowe). 1947-50 był członkiem zarządu Pol. Tow. Krajoznawczego; przez kilkadziesiąt lat był społecznym przewodnikiem wycieczek. Zm. 25 IV 1974 w Częstochowie, pochowany został w kw.1, rząd I. grób 6. Odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim OOP. Jego imieniem została nazwana jedna z ulic w Częstochowie. W małżeństwie z Ireną Nurczyńska (1895-1968) miał troje dzieci: córkę Barbarę, zamężną za Juliuszem Konczyńskim "Nemo", synów: Jerzego, Andrzeja(ur.1919), muzyka, zamieszkałego w Szczecinie. Mąkosza Edward (1886-1974) – pedagog, kompozytor, muzyk, badacz kultury ludowej regionu częstochowskiego, komendant straży pożarnej w Częstochowie. Urodził się 25 X we wsi Lisków k. Kalisza; był synem Stanisława i Marianny z Koteckich. Od młodych lat, kiedy uczęszczał do szkoły początkowej w rodzinnej miejscowości, Mąkosza przejawiał zainteresowanie obrzędami ludowymi, zwłaszcza obrzędem weselnym, kultywowanym na tamtejszych wsiach. Zainteresowania muzyką Mąkosza zaczął rozwijać dopiero po przeniesieniu się z rodzicami do Wolborza. Wówczas rozpoczął naukę w Szkole Muzycznej w Łodzi, którą ukończył w 1907 r. z wyróżnieniem. W tym czasie założył już w Wolborzu chór mieszany oraz amatorski zespół teatralny, w którym zadebiutował jako reżyser wystawioną w 1910 r. Balladyną Juliusza Słowackiego. Ze względu na umiejętności gry na kilku instrumentach Mąkosza angażowany był w zastępstwie jako muzyk w Orkiestrze Symfonicznej w Piotrkowie. Niezależnie od zajęć muzycznych znajdował również czas na krajoznawstwo, organizując wycieczki dla młodzieży wiejskiej. Przypadek zrządził, ze w 1906 r. Mąkosza poznał sławnego już wówczas autora Chłopów – Władysława Reymonta- oraz Jana Kasprowicza i Marię Dąbrowską, a późniejszym okresie towarzyszył jako ilustrator Stefanowi Żeromskiemu w podróży po Pomorzu. Działalność muzyczną wśród Wolborza zmuszony był ograniczyć ze względu na dalszą naukę kompozycji u Z. Noskowskiego i M. Murzyńskiego, a następnie u Edwarda i Jana Reszków oraz profesorów: Maczugi i Robaczkowa w Warszawie. W tym czasie powstały jego pierwsze kompozycje. W 1912 r. Mąkosza przeniósł się do Częstochowy, gdzie zapisał się jako iluminator życia muzycznego oraz wszelkich inicjatyw kulturalnych podejmowanych na terenie miasta. Oprócz pracy w Gimnazjum i. H. Sienkiewicza, gdzie uczył nauki śpiewu (założył i prowadził szkolną orkiestrę), pracował również jako: kierownik Społecznego Towarzystwa Śpiewniczego „Lutnia”, kapelmistrz orkiestry strażackiej, od 1915 r. – kierownik chóru szewców, a od 1922 r. – kapelmistrz orkiestry w Hucie Szkła „Wyczerpy”. Ponadto organizował liczne odczyty i konkursy, a nawet angażował się przy budowie bazy letnich kolonii w Romanowie k. Kamienicy Polskiej dla niezamożnej młodzieży. Po dwóch latach od osiedlana się w Częstochowie poślubił (8 VII 1914) Irenę Leokadię Nurczyńską. Podczas okupacji pracował jako komendant Ochotniczej Straży Pożarnej w Częstochowie. W tym okresie udzielił schronienia znanemu wiolonczeliście – D. Daszczowskiemu – i przechował instrumenty muzyczne „Lutni”. Podczas walk w styczniu 1945 r. zabezpieczył benzynę celowo rozlaną przez uchodzących w pośpiechu Niemców N a Jasnej Górze. Po wyzwoleniu Mąkosza włączył się w odbudowę muzycznego życia Częstochowy. Zorganizował orkiestrę symfoniczną (1945), przekształconą dwa lata później w Państwową Orkiestrę Symfoniczną. Z wrodzoną sobie energią zabrał się do zakładania zespołów chóralnych i muzycznych. Jako profesor wykładał muzykę w szkołach średnich Częstochowy współpracując równocześnie z Polskim Radiem. W tym okresie znajdował również czas na gromadzenie dóbr folkloru muzycznego, głównie pieśni ludowych z okolic Częstochowy, których zebrał około dwóch tysięcy. Przez wiele lat współpracował z klasztorem na Jasnej Górze. Mąkosza zmarł 25 IV 1974 r., dożywszy sędziwego wieku -88 lat. Przed pochówkiem trumna z jego zwłokami wystawiona była w bazylice jasnogórskiej, po czym złożono ją do grobu na cmentarzu Kule. W spadku muzycznym pozostawił m.in. 4 kantaty na chór z solistami i orkiestrą symfoniczną, 5 suit, 20 różnych utworów symfonicznych, 3 elegie, 15 pieśni solowych, 150 utworów na wiolonczelę z fortepianem. Były to utwory wartościowe głównie ze względu na rodzimy folklor. Zmarły odznaczony był m.in. Krzyżem Oficerskim Polonia Restituta, Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi oraz odznaką Zasłużony dla Rozwoju Województwa Katowickiego. Kilka słów o pogrzebie profesora Edwarda Mąkoszy Zaraz po śmierci ówczesne władze partyjne zwróciły się z zapytaniem, jaki rodzaj pogrzebu rodzina wybiera. Jeśli państwowy bez udziału księży wtedy miasto pokryje koszty, trumna z honorami będzie przewieziona na lawecie na cmentarz. Profesor Mąkosza był człowiekiem religijnym, był organistą na Jasnej Górze wobec tego nie było innej alternatywy jak pogrzeb kościelny. Trumna z ciałem profesora wystawiona była w jego domu na ulicy Dąbrowskiego 18 a. Przez cały czas dom był obserwowany przez ówczesne służby bezpieczeństwa. Mówiło się o nich " tajniacy ". Przez cały czas obserwowali i notowali, kto wchodzi i wychodzi. W związku z tym , że pogrzeb miał charakter kościelny w żadnej gazecie nie było najmniejszej wzmianki o śmierci profesora, a przecież był postacią znaną w Częstochowie i nie tylko. W przeddzień pogrzebu późnym wieczorem pod dom podjechała Nysa i trumna została przewieziona na Jasna Górę. Na podjeżdżający samochód czekali już Ojcowie Paulini. Trumna uroczyście została wprowadzona przy asyście zapalonych pochodni. Umieszczono ja na katafalku w kapicy Św. Piotra i Pawła. Następnego dnia kondukt uroczyście wyruszył ulicą 3 Maja . Trasa miała przebiegać dalej ul. Jasnogórską, Wałami Dwernickiego na cmentarz Kule. Ku zdziwieniu niosącego krzyż, milicja obywatelska nakazała skręcić konduktowi żałobnemu w ulicę Starucha i dalej Al. Lenina do ul.Warszawskiej. Był to mały ukłon ówczesnych władz, która skierowała pogrzeb głównymi ulicami miasta. W pogrzebie nie mogła uczestniczyć młodzież szkoły muzycznej wraz z dyrektorem, a także częstochowskie orkiestry dęte. Za uczestnictwo w pogrzebie groziła utrata stanowiska i pracy. W sumie uroczystości żałobne trwały prawie 6 godzin Relacja kuzynek i syna Andrzeja Mąkoszy. ( spisał i opracował Aleksander Cieślak ) [Komentarze (2)] |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 |
Projekt i wykonanie: © 2005 Tomasz 'Skeli' Witaszczyk, all rights reserved. Modified by X-bot Hosting stron internetowych |
 |
