Almanach Absolwentów Sienkiewicza

Częstochowa sprzed lat

Szkoły z tradycjami

LICEUM SIENKIEWICZA
Liceum im. H. Sienkiewicza datuje się od roku 1916, ale tak naprawdę początki szkoły sięgają czasów dużo wcześniejszych.
Był rok 1862, kiedy to w Częstochowie założona została szkoła państwowa specjalna. Znamienny jest fakt, że szkoła ta mieściła się w budynku w Alei NMP 56 – tym samym, który obecnie zajmuje Liceum H. Sienkiewicza. Szkoła liczyła 5 klas, w których uczyło się 256 uczniów. Mieszkańcy miasta mieli jednak większe ambicje: „ Obywatele miasta tutejszego, łącznie z Magistratem, nie szczędzą ani kosztów, ani starań , aby przywieść do skutku postanowione przez Rząd ustanowienie Gimnazyum w naszem Mieście. Instytucyi nader ważnej, pod względem tak moralnym jak i materialnym (...) Otoczeni wokoło prawie zakładami górniczemi, a tem samem młodzieżą chciwą nauki, zostając na dogodnej linii komunikacyjnej przez Drogę Żelazną Waszawsko – Wiedeńską, samo wreszcie miasto Częstochowa tak potężne z każdym dniem, pod każdym względem rozrastające się, znaczna na koniec dotychczasowa liczba uczniów (...), wszystkie te przywiedzione okoliczności niechaj zasłużą na łaskawe uznanie, że Gimnazyum w Mieście naszem jest nieodzowne” – czytamy w jednym z pism.
8 września 1885 r. Komitet urzędujący w Królestwie Polskim wydał decyzję, na mocy której „szkoła specjalna w Częstochowie, już egzystująca, przemienioną jest na gimnazjum i że lokal na pomieszczenie tej instytucji przeznaczono, w jednym z pawilonów gmachy po suprymowanym klasztorze Mariawitek” .
W praktyce jednak dopiero dwa lata później szkołę powiatową przekształcono w 4 – klasowe progimnazjum filologiczne. Mieszkańcy własnym kosztem odnowili budynek. W kolejnych latach dodawano po jednej klasie. Wkrótce mogło funkcjonować pełne ośmioklasowe gimnazjum.
Wraz z wybuchem I wojny światowej i wkroczeniem do Częstochowy wojsk niemieckich, obiekt gimnazjum w III Alei został zajęty przez wojsko. W części urządzono kasyno, szkołę zaś przeniesiono do budynku przy al. Wolności.
Pierwszą polską szkołę średnią w Częstochowie postanowiło otworzyć Towarzystwo Opieki Szkolnej z dr. Biegańskim na czele. 21 czerwca 1915 r. Zarząd Towarzystwa złożył odpowiedni memoriał Radzie Miasta Częstochowy, zwracając się przy tym z prośbą o przyznanie subsydium w wysokości 100 rubli rocznie. Dwa miesiące później przyznano 6000 rubli rocznie.
6 sierpnia 1915 roku odbyło się pierwsze posiedzenie Zarządu Towarzystwa Opieki Szkolnej i obywateli miasta, którym bliska była idea założenia polskiej szkoły średniej. Zebranie prowadził dr Biegański. Podczas spotkania postanowiono otworzyć 8-klasowe Gimnazjum Męskie Filologiczne z oddziałami realnymi. Wyłoniono także Radę Opiekuńczą Szkoły.
Pierwsze egzaminy odbyły się w lokalu Towarzystwa Dobroczynności dla Chrześcijan przy ul. Staszica. Do szkoły przyjęto 578 uczniów.
29 czerwca 1916 r. wydano świadectwa dojrzałości pierwszym maturzystom gimnazjum męskiego. Było to 11 matur filologicznych i 4 realne. I właściwie dopiero 0d 1916 roku liczą się lata działalności szkoły, która jako pierwsza w Polsce otrzymała za swego patrona Henryka Sienkiewicza. Autor Trylogii zmarł w listopadzie 1916 roku ,a już dwa miesiące później Gimnazjum Towarzystwa Opieki Szkolnej przemianowano na Gimnazjum Miejskie im. H. Sienkiewicza.
W tym czasie szkoła odzyskała pomoce szkolnego byłym gimnazjum rządowym
W tym czasie szkoła odzyskała pomoce szkolne po byłym gimnazjum rządowym rosyjskim. Od grudnia 1917 roku, z inicjatywy ówczesnego Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, specjalną opiekę nad gimnazjum otoczył wizytator Morawski. Pośredniczył on w uzyskaniu dotacji na sfinansowanie dalszego rozwoju szkoły. Z uzyskanych pieniędzy powstały laboratoria fizyczne i chemiczne sala rysunkowa i modelarska.
W 1918 roku gimnazjum zostaje upaństwowione. Aktem z dnia 8 sierpnia 1918 roku Rada Opiekuńcza gimnazjum męskiego w Częstochowie oddała je na własność Państwa Polskiego. „Niniejszym uznaję szkołę tę za państwową i pragnąc, aby kształcąca się w niej młodzież miała zawsze przed oczyma wzór gorącej miłości Ojczyzny i chwałę twórczości polskiej, zatwierdzam używaną przez szkołę zaszczytną nazwę, która odtąd brzmieć będzie Królewsko –Polskie Gimnazjum imienia Henryka Sienkiewicza”. Pod aktem widnieją podpisy Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Antoniego Ponikowskiego oraz szefa Sekcji Szkolnictwa Średniego Tadeusza Łopuszańskiego.
Nazwa „gimnazjum” utrzymała się tylko kolka miesięcy. Po rozwiązaniu Regencyjnej szkołę przemianowano na I Gimnazjum Państwowe im. Henryka Sienkiewicza.
Listopadowe wydarzenia 1918 roku, kiedy to uczniowie szkoły brali czynny udział w rozbrajaniu Niemców, powodują przerwę w nauczaniu. Jeden z uczniów na placu przed ratuszem ponosi śmierć.
Rok później, w listopadzie 1919r. gimnazjum przeprowadza się z lokalu przy ul. Teatralnej 19 A (obecnie Wolności) do gmachu byłego gimnazjum rządowego rosyjskiego w Alei 56.
Po odzyskaniu niepodległości komitet rodzicielski rozpoczyna budowę sali gimnastycznej i przyległego do niej domku dla dyrektora. Wojna polsko – radziecka powoduje jednak przerwanie prac. Główny budynek szkoły zajęty został przez wojsko polskie. Urządzono w nim szpital Czerwonego Krzyża, który w okresie powstań śląskich staje się szpitalem powstańczym.
Matury wydane w 1922 roku są ostatnimi filologicznymi świadectwami dojrzałości. Gimnazjum przekształcone zostaje bowiem na typowo realne.
Szczególną datą w historii szkoły jest 25 października 1924 roku. W tym dniu w Częstochowie odbyła się wielka uroczystość, związana z przewiezieniem trumny z prochami Henryka Sienkiewicza ze Szwajcarii do Polski. W drodze do Warszawy wiozący prochy autora Trylogii pociąg zatrzymał się w naszym mieście . Po południu trumna została przeniesiona z dworca na Jasną Górę. Pluton honorowy w przemarszu przez miasto tworzyła grupa 30 wychowanków szkoły. Podczas nabożeństwa żałobnego trumnę pisarza okrywał sztandar gimnazjum jego imienia.
Warto podkreślić, że w latach 1921 – 1939 szkoła miała opinię jednego z dwóch najlepszych w kraju (obok gimnazjum im. S. Batorego w Warszawie).
Wybuch II wojny światowej spowodował zepchnięcie nauki do podziemia. Pomimo to w okresie okupacji wydano 183 matury.
Po wojnie trzeba było rozpoczynać właściwie wszystko od początku. Odnowienie zdewastowanego przez Niemców budynku, pozyskanie pomocy szkolnych. Skompletowanie kadry nauczycielskiej – wszystko to wymagało wielu starań i czasu. Nigdy już nie udało się odtworzyć ogrodu zoologicznego, który przez wiele lat przed wojną funkcjonował w parku otaczającym liceum.
Część przedmiotów jednak ocalała- m.in. cenna biblioteka gimnazjum, którą uchronił przed zniszczeniem dyr. Kazimierz Sabok.
W 1962 roku szkołę odwiedziła synowa Henryka Sienkiewicza – Zuzanna Sienkiewicz i wnuk pisarza, Juliusz.
Na początku lat siedemdziesiątych przed budynkiem szkoły stanął pomnik noblisty.

[Komentarze (0)]