Almanach Absolwentów Sienkiewicza

DR JAN STANISŁAW SZWEDOWSKI

Dr Stanisław Szwedowski urodził się 26 października 1872 r. w Kluczewsku koło Włoszczowy, skąd rodzice jego przenieśli się w niedługim czasie do Pławna pod Radomsko. Gimnazjum polskie ukończył w Piotrkowie Trybunalskim w 1911r. Nie mógł posiąść nauki na wyższej uczelni na ziemiach polskich pod zaborem rosyjskim, ponieważ władze cesarskie nie honorowały otrzymanych świadectw dojrzałości w gimnazjach polskich. Nie wyraziły zgody na zdawanie matury w charakterze eksternisty w gimnazjum rosyjskim z uwagi na jego czyny udział w uroczystościach rocznicy Trzeciego Maja. Rozpoczął studia w 1912 r. na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Po roku przeniósł się na wydział lekarski tegoż Uniwersytetu. Studia ukończył na tym wydziale w 1918r. Wypadki wojenne spowodowały, że dyplom ukończenia studiów otrzymał oficjalnie 6 lipca 1921r.
Po ukończeniu studiów występuje w szeregi Wojska Polskiego, organizowanego w Krakowie w czasie trwania 1 wojny światowej. 1919r. przybył do Częstochowy z jednostkami wojska Polskiego w randze pod porucznika- lekarza /leg.ofic. L.3/22/. W 1920r. brał udział w wojnie, organizując szpital połowy w którym równocześnie pracował.
Po zdemobilizowaniu w 1921r. Podjął prace na terenie Częstochowy w ówczesnej kasie chorych, później zwana Ubezpieczalnią Społeczną; pracował również jako lekarz szkolny do II wojny światowej w Gimnazjum im. H. Sienkiewicza oraz w ambulatorium przyfabrycznym, które zorganizował w fabryce zapałek.
W 1924 roku zamieszkał w domu dr. Władysława Biegańskiego przy ul. Wolności 16 i przyjmował chorych w dawnym gabinecie lekarskim. W 1929 r. obok tego gabinetu urządził drugi gabinet z wyposażeniem dla fizykoterapii. Z tego budynku został przesiedlony przez okupanta hitlerowskiego w 1944 r. do domu, mieszczącego się po drugiej stronie tej samej ulicy pod numerem 19.
W mieszkaniu pod dr. St. Szwedowskim w domu pana Biegańskich urządzony został w 1945 r. Lokal Towarzystwa Lekarskiego Częstochowskiego. Pierwszym okresie powojennym część umeblowania lokalu stanowiły meble gabinetu domowego dr. Szwedowskiego, przekazane dla Towarzystwa przez jego Małżonka.
Z dwóch imion Jan-Stanisław używał wszędzie imienia drugiego, nawet na drukach i pieczątkach lekarskich. Dwa imiona wymieniane były tylko na aktach prawnych i notarialnych.
Dr Stanisław Szwedowski dokształcał się okresowo w latach 1922 – 26 w klinikach krakowskich, warszawskich w zakresie chorób płuc i serca oraz w diagnostyce rentgenowskiej, natomiast w latach 1935 / 36 wyjeżdżał do Włoch i Szwecji w celu poznania lecznictwa szpitalnego dla chorych na gruźlicę płuc. ! 1927 r. został kierownikiem Poradni Przeciwgruźliczej, która uruchomiona została na przełomie roku 1927 / 28 przy ul. Śląskiej. Diagnostyczne badania i racjonalne leczenie gruźlicy płuc organizował i stale unowocześniał od początku istnienia tej Poradni do końcowych dni swojego życia; wprowadził na terenie Częstochowy do leczenie gruźlicy płuc odmę opłucną. 1 kwietnia 1936 r. objął kierownictwo i ordynaturę w szpitalu dla płucno – chorych, utworzonym w Sabinowie pod Częstochową, nie przerywając dotychczasowych zajęć w Poradni Przeciwgruźliczej. Do szpitala jeździł trzy razy tygodniowo w godzinach popołudniowych. Szpital ten został całkowicie zniszczony podczas działań wojennych we wrześniu 1939 roku. W utworzonym nowym oddziale dla płucno-chorych przy Szpitalu Zakaźnym w Częstochowie grudniu 1942 roku dr Stanisławowi Szwedowskiemu powierzono konsultacje i leczenie odmą płucną chorych na gruźlicę płuc.
Obok pracy zawodowej w zakresie chorób płucnych dr ST. Szwedowski wspólnie z pięcioma lekarzami założył spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością pod nazwą „Pogotowie Ratunkowe przy Zakładzie Rozpoznawczo-Leczniczym. Zarząd Spółki stanowili trzej lekarze, do których należał doktor St. Szwedowski i który został upoważniony również przez Zarząd po podejmowania wszelkich zobowiązań i spraw finansowych. Prawne zatwierdzenie spółki przez notariusza Tadeusza Hassa nastąpiło w dniu 24 sierpnia 1932 roku.
W dniu 22 lipca 1936 roku dr ST. Szwedowski zakupił razem z dwoma lekarzami od dr. Stanisława Owaka budynek Częstochowie przy ul. Kościuszki 9a, w którym był zorganizowany oddział położniczy. Po unowocześnieniu budynku i oddziału utworzył wspólnie z innymi lekarzami lecznicę położniczo-ginekologiczna i chirurgiczną pod nazwa „Dom Zdrowia”, która istaniała do 1947r. /w budynku tym mieściła się później poliklinika dziecięca/.
Dr Stanisław Szwedowski był czynnym członkiem Związku Lekarzy Polskich, Towarzystwa Lekarskiego Częstochowskiego, Towarzystwa Przeciwgruźliczego, Koła Oficerów Rezerwy i innych instytucji społecznych. Pełnił funkcje delegata lekarzy z Częstochowy i okolicy do Izby Lekarskiej z siedzibą w Krakowie. Był sekretarzem Towarzystwa Lekarskiego Częstochowskiego w wybranym Zarządzie w 1935 roku. Wygłaszał odczyty w różnych instytucjach, propagując problemy walki z gruźlicą . W 1927 roku został radnym miasta Częstochowy; należał do pięcioosobowego składu radnych, którzy stanowili Tymczasowy Zarząd Miejski. Jako radny brał czynny udział w pracach Komisji Szpitalnej, zwanej wówczas Delegacją, oraz Komisji Kulturalno-Artystycznej.
W drugiej połowie sierpnia 1939 r. został zmobilizowany do służby wojskowej. W randze porucznika – lekarza brał udział w walkach o Warszawę w pierwszej dekadzie września. Mimo rany postrzałowej stopy prawej pełnił swe obowiązki lekarza na pierwszej linii frontu. Razem jednostkami Wojska Polskiego został ewakuowany za linie rzeki Bug i tam w drugiej połowie września internowany. Po szczęśliwie zorganizowanej przez oficerów ucieczce z obozu w październiku 1939 r. powrócił do Częstochowy w końcu listopada 1939 r.
Działalność w okresie hitlerowskiej okupacji stanowi szczególną kartę w życiorysie tego lekarza – społecznika. W okupacyjnej Częstochowie udzielał się czynnie początkowo w akcjach charytatywnych na rzecz wysiedlonych Polaków z województw poznańskiego , pomorskiego , katowickiego i łódzkiego. Wielu wysiedlonym osobom zapewniał mieszkanie i wyżywienie we własnym domu oraz w lecznicy „ Dom Zdrowia” , która zarządzał . Ponadto lecznicy przez cały czas trwania okupacji długimi okresami ukrywał Polaków uciekinierów z terenu Rzeszy Niemieckiej , poszukiwanych przez Gestapo. Okres pobytu tych osób był różny , uzależniony od załatwienia obowiązującej legitymacji i zaświadczeń niezbędnych dla życia w tzw. „Generalnej Guberni” . Osoby te przebywały w lecznicy również jako chorzy. Ukrywał również w czasie likwidacji częstochowskiego getta rodziny żydowskie , którym ułatwiał następnie wyjazd do Krakowa , zabezpieczając im również lokal w pierwszym okresie pobytu na tamtym terenie. W oddziale dla płucno-chorych przy Szpitalu Zakaźnym przetrzymywał młodych chłopców ,uczestników tajnych kompletów nauczania ,by uchronić ich przed przymusową służbą w szeregach „Baudienst”. Udzielał porad lekarskich partyzantom ,wyjeżdżając do oddziałów leśnych Armii Krajowej ,zorganizowanych w lasach radomszczańsko-włoszczowskich ,najczęściej w okolicach miejscowości Wielgomłyny ,Krzętów ,Bąkowa Góra. Dla tych tajnych oddziałów przekazywał szczepionki przeciw durowi. Jesienią 1940r. został mianowany prezesem Zarządu Oddziału Polskiego Czerwonego Krzyża w Częstochowie. Organizował paczki żywnościowe wysłane przez ten oddział dla więźniów politycznych ,przebywających w więzieniach częstochowskich na Zawodziu .Nawiązał łączność rodzin z kraju z walczącymi żołnierzami w armiach na zachodnim ,afrykańskim i blisko-wschodnim froncie przez Międzynarodowy Czerwony Krzyż w Genewie. Tą samą drogą przyczynił się do wysyłania paczek żywnościowych z Genewy i Sztokholmu dla więźniów przebywających w różnych hitlerowskich obozach koncentracyjnych i obozach jenieckich, zgłaszanych imiennie przez Miejscowy Oddział Czerwonego Krzyża.
We wrześniu 1943r. był współorganizatorem tajnych kompletów medycyny powstałych Częstochowie jako filia Wydziału Lekarskiego tajnego Uniwersytetu Ziem Zachodnich, działającego w Warszawie. Głównym organizatorem tych kompletów z ramienia Uniwersytetu był doc. dr Zdzisław Stolzman, adiunkt Katedry Chemii Fizjologicznej Uniwersytetu Poznańskiego, wysiedlony z Poznania w grudniu 1939 r. . ( komplety stanowiły później bazę do zorganizowanych po powstaniu warszawskim tajnych kursów akademickich. Na tych kompletach dr Stanisław Szwedowski wykładał historię medycyny. Wykłady odbywały się w Przychodni Przeciwgruźliczej oraz w jego domowym gabinecie. Ponadto prowadził wykłady z zakresu medycyny pastoralnej i higieny w Studium Teologicznym Ojców Paulinów na Jasnej Górze.
Był człowiekiem wielkiego charakteru, światłym szlachetnym , dobrym lekarzem i organizatorem, troskliwym o podległych jemu pracowników. Wychowany w rodzinie o głębokich tradycjach patriotycznych. Odznaczał się wyjątkową pracowitością i zdyscyplinowaniem oraz szeroką myśla w nowoczesnej organizacji lecznictwa w mieście. Był zawsze uczynny. Odznaczony został Złotym Krzyżem Zasługi przed II wojną światową . Nadmiar pracy, szczególnie przy aparacie rentgenowskim , spowodował chorobę popromienną, która była przyczyna jego śmierci. Zmarł 7 grudnia 1945 roku mając 53 lata życia. Sama choroba trwała zaledwie kilka miesięcy. Pochowany został w grobowcu rodzinnym w Pławnie koło Radomska. W czasie uroczystości pogrzebowych mowę pożegnalną wygłosił dr Witold Orzechowski, ordynator Oddziału Wewnętrznego Szpitala w Częstochowie. Podkreślił w niej zasługi zmarłego rozwoju lecznictwa na terenie miasta i okolicy, szczególnie zwracając szczególną uwagę na jego bezinteresowną pomoc dla wysiedlonych Polaków oraz czynną pracę w tajnym życiu społecznym miasta, okupowanego przez hitlerowców.

[Komentarze (0)]